Birçok insan “kitap yazmak istiyorum ne yapmalıyım” diye sorar ya da “bir zamanlar ben de şiir yazardım” der ama çoğu insan buna cesaret edemez. Ben de öyle. Zira iyi bir okur olduğumu, iyi bir tahlil yeteneğimin olduğunu düşünüyorum ve yazar arkadaşlarıma “eleştiri” konusunda destek oluyorum. Bu makalede kitap yazarken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir sorusuna yanıt ararken, aynı zamanda kitap nasıl yazılır sorusuna da ucundan değineceğim.

Kitap Yazmak İstiyorum, Ne Yapmalıyım?

Öncelikle bu çok güzel bir şey, tebrik ederim. Bu noktada yapılacak en güzel şeyi biliyorsundur; okumak. Kitap yazmak için oldukça çok ve kaliteli eser okumak gerekiyor. Çok ama etkisiz eserler okumak yerine daha az ama nitelikli eserler okumak daha önemli.

Kitap yazmak istiyorum diye bir yola girip, erkenden pes etmemek adına küçük bir öneri; asla vazgeçme. Sadece bu konuda değil, hiçbir konuda asla vazgeçme. Çünkü bir şeyi başarmak istiyorsan, yapman gerekenleri elinden geldiğince titiz yaptığın vakit başarılı olacaksın.

Kitap Yazmak İçin Gerekenler

Yayınevlerinde editörlük yapan ve haliyle birçok kitap dosyasını reddetmek zorunda kalan arkadaşlarım var. Azımsanmayacak kadar fazla sayıda editör, yazar adaylarının kitap yazmaya “kendi anılarından” başladığını söylüyor. Şöyle etraflıca bir düşünün; dünyada bu denli hikaye varken, sizin hikayenizi farklı ya da önemli kılan nedir?

İnanılmaz başarılı ya da oldukça dramatik bir hayatınız mı var? Ailevi problemleri mi yazacaksınız? Genç yaşta evliliğin zararlarını ya da imkansız aşkın çekiciliğini mi? Hepsi yazıldı. Önemli olan yazar olmakadına kaleme alacağınız ve kitap yayınlamak amacıyla yayınevlerine göndereceğiniz eserin üslup ve kurgu bakımından önceki eserlerden farklı olması. Bakın bu nokta oldukça önemli. Çünkü inanın bana hiç kimse sizin hayatınızı merak etmiyor; kitap okurları, kendilerini etkileyen eserler okumak istiyorlar ama sizin ya da benim ya da bir başkasının hayatıyla ilgilenmiyorlar.

Kitap yazmak için gerekenler denildiğinde, öncelikle ne yazacağınızı belirlemeniz gerekiyor. Yukarıda da dediğim gibi, eğer kendi yaşam öykünüzü kaleme alacaksanız, bunu ilerleyen süreçlerde gündeme almanızı öneririm.

Hangi türde yazacaksınız? Tarihi, bilimkurgu, korku, psikolojik… Hepsinden biraz olsun, derseniz, kitap bastırmak için yapılması gerekenler hususunda büyük çuvalladınız demektir.

Ne yazacağınızı belirledikten sonra, hangi tarzda yazacağınızı belirlemelisiniz. “Ahmet, evden çıkıp bakkala giderken, yerde yatan bir kadın gördü” ya da “Evden çıkıp bakkala giderken, yerde yatan bir kadın gördüm.”

Roman karakterlerini belirlemelisiniz ki en önemli nokta bu. Bu konuya ilerleyen süreçlerde, roman yazma metotları başlığında daha detaylı değineceğiz.

Kitap Yazarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

İyi bir okur olduğumu düşünüyorum, demiştim ve yazar adaylarına yapacağım tüm öneriler, bir okur bakış açısıyla olacaktır. Hiç kitabınızı okumadım, öykü ya da şiirinizi de. Yani sizi tanımıyorum. Bu eleştirilerim, okuduğum tüm kitaplardan hatırımda kalanlar olacak. Bana göre iyi bir yazar olmak, aşağıdaki hataları yapmamaktan geçiyor. Herkes kitap yayınlamak istiyor ama başarılı yazar olmak, kitap bastırmak ve imza günü yapmakla olmuyor…

 1-  Kelime tekrarları.

Birçok yazarın en büyük hatalarından biri, okuyucuyu yoran kelime tekrarları oluyor. Belki bilerek, belki bilmeyerek yapılan bu tekrarlar beni oldukça sıkıyor. Aynı zamanda kitap yayınlamak/kitap bastırmak isteyen yazar adayları, bu sebeplerden ötürü yayınevleri tarafından hızla reddediliyor. Örneğin;

“Birlikte¹ sahile giderdik. Bir müddet banklarda oturup dalgaları izler, ardından küçük büfenin önünde çay içer, simit yerdik. Birlikte² gittiğimizde deniz bir başka ışıldardı, nereye baksam mavi görürdüm; gözlerinin mavisini… Yalnızca birlikte³ gittiğimizde kalabalık olan sahil, diğer günler bomboş olurdu.”

Gördüğünüz gibi oldukça yorucu bir paragraf oldu. Metni biraz düzenlersek daha iyi olacağından eminim;

“Birlikte¹ sahile giderdik. Bir müddet banklarda oturup dalgaları izler, ardından küçük büfenin önünde çay içer, simit yerdik. Orada yan yana oturduğumuzda deniz bir başka ışıldardı, nereye baksam mavi görürdüm; gözlerinin mavisini. Yalnızca beraber gittiğimizde kalabalık olan sahil, diğer günler bomboş olurdu.”

Bu arada metni ben oluşturdum, yani herhangi bir yerden alıntı değil. Gördüğünüz gibi, bir paragrafta art arda üç kere kullanılan bir sözcüğü teke indirdik ve daha güzel bir hal aldı. Aynı şekilde dilersek iki kere geçen “sahil” sözcüğünü de teke düşürebiliriz ama bana kalırsa bu paragrafta sahil kelimesi yorucu gelmiyor. Gözlemlerime göre bu tür hatalar genelde roman yazmak arzusunda olanlar tarafından yapılıyor.

 2-  Fikri dikte etmek, okuru aşağılamak.

Birisini bir şeye inandırmaya zorlamak, fikrinizi kabul ettirmek için fazla çaba göstermek. “Bana kalırsa, Orhan Pamuk ödülü hak etti,” kendi fikrini belirtmektir ama bunu “Orhan Pamuk’un ödülü hak etmediğini düşünüyorsanız, gidin X okuyun.”

Ne kadar çirkin, değil mi? Elbette kurgu içerisindeki karakterin konuşma tarzı olabilir ama deneme türü için olumsuz bir yazım tarzı. Kitap yazarken dikkat edilmesi gerekenler denince aklıma ilk gelen hatalardan birisi. Özellikle her kesim tarafından kabul edilen bir yazar olmak istiyorsanız, aşağılamaktan ve dikte etmekten uzak durmanızı öneririm.

 3-  Kurgu akışının karıştırılması/bozulması.

Bu hataya da en çok romanlarda rastlıyorum. Bunu örneklendirmek için biraz uzunca bir paragraf kaleme almak gerekiyor, o yüzden anlatmaya çalışacağım. Örneğin; karakterin içsel dünyasındaki çatışmalar kaleme alınıyor, bir anda bir gün önceki olaya dönülüyor, ardından bir saat önceki, sonra kaldığı yerden devam ediyor. Okurun kafasının karışması sağlanıyor. Merak uyandırma ya da heyecanlandırma amaçlı yapılsa da, akışı yavaşlattığı için kötü bir izlenim bırakıyor.

 4-  Kurgudaki karakterlerin ya siyah ya  beyaz olması.

Kitap çıkarmak için gerekenler, diye bir yazı okumuştum. Bu yazıda yazar, “iyi ve kötü karakterler oluşturun” diyordu. Neden sadece iyi ve kötü? Öyle ya hayatta gri olan insanlar da var. Öykülerde bu tip insanlara daha çok yer veriliyor, romanlar da pek az (romanları ve yazarlarını yerdiğim, öykü ve öykü yazarlarını övdüğüm sanılmasın; daha çok roman okuruyumdur).

Karakterler ya iyi ya da kötü oluyor, genel olarak ortası yok. Yani şundan bahsediyorum; ya tümden kötü, eşini döven bir karakter ya da tümden iyi, hiç kırmayan bir karakter. Peki ya bir iki kere dövmüş ya da dövmese de sürekli hakaret eden bir karakter niçin değil? Her şeyiyle kötü olan bir insan oldukça zordur. Yani bir karakter yaratırken, gerçekçi olabilmesi için en azından biraz olsun griye kaçmak gerektiğini düşünüyorum.

 5-  Özlü söz ortaya çıkartmaya çalıştığını çok belli etmek.

Bir dönem çok yazarlı edebiyat bloğu editörlüğü yapıyordum ve bu süreçte birçok eser okudum. Eserlerin ortak problemi şuydu; özlü söz yaratma çabası. İnsanlar sosyal medyada aforizma ya da özlü söz paylaştıkça, doğal olarak insanlar bilinçli ya da bilinçsiz buraya yöneliyor. Ama ne yazık ki zorlayarak yapıldığında bu özlü söz ya da aforizmalar bir yama gibi duruyor. Eğer konuya uygunsa ve bütünlüğü bozmuyorsa harika ama söz her ne kadar güzel olursa olsun, bütünlüğü bozuyorsa, metnin içine dahil edilmemeli diye düşünüyorum.

Bu Kadarı Yeterli mi?

Bana kalırsa yukarıdaki örnekler genişletilebilir ama bunları kendiniz ya da eserinizi eleştirecek olan kişilerin yapması daha iyi olur. Kitap yazmak istiyorum diyen herkesin, öncelikle yaptıkları hataları tespit edip, düzeltmeye çalışması gerektiğine inanıyorum. Böylece ilerleyen süreçte hata yapma olasılığı azalacak, metinler çok daha zevkle okunur bir hal alacaktır.

Yazar olmak, kitap yayınlamak ile bitmiyor. Kitap nasıl yazılır sorusunu soran her yazar adayına rahatlıkla şu yanıtı vermek için sanırım yazar olmak gerekmiyor; sürekli kendini geliştiren, yazım tarzında yenilikler deneyen yazarların daha başarılı olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.

Kitap yazmak istiyorum diyenler için kitap yazarken dikkat edilmesi gerekenler hakkında küçükte olsa önerilerde bulunmaya çalıştım. Faydalı olmasını umuyorum.

Aşağıdaki yazıları da dikkate almanızı öneririm.

Kitap önerileri nasıl yapılır? Kitap Önerileri ve Okuması Gereken Kitaplar

Nasıl yazar olunacağına dair: Nasıl Yazar Olunur? Öneriler

Yaratıcılık, edebiyat için oldukça önemli: Yaratıcılık ve Edebiyat

İddia ettikleri gibi mi?: Yazarlık Doğuştan Gelen Bir Yetenek mi?

Kulak arkası edilememesi gereken öneriler: Kitap Yazmak İstiyorum Diyenlere Öneriler

Kitap yazmak, ama nasıl?: Kitap Yazmaya Nereden Başlanır?

Yazar olmak istiyorum diyenlerin karşılaşacağı güçlükler: “Yazar Olmak İstiyorum” Diyenlerin Karşılaşacağı Güçlükler

Yazar adayları için kitap önerileri: Yazar Adayları İçin; Okunması Gereken Kitaplar

Yazar olmak için ne yapmanız gerektiğini biliyor musunuz?: Yazar Olmak İçin Ne Yapmalıyım?

Tekrar kontrol etmenizde fayda var: Kitabınız Gerçekten Yayımlanmaya Hazır mı?

Oldukça açıklayıcı bir makaleyle bu soruya yanıt verdik: Kitap Bastırmak Neden Zor?

Hayati önem taşıyan bir konu: Kitap Dosyanızı Hangi Yayınevine Göndermelisiniz?

Ne kadar kazabilirsiniz, haklarınız neler, hemen öğrenin: Yazar Adayları İçin Kitap Telif Hakkı Bilgilendirmesi

Blog açmak istiyorsunuz ama nasıl olacak bilmiyor musunuz? Gelin: Blog Nedir? Nasıl Açılır?

Yazarlık Geliştirilebilir mi? Yazarlık Doğuştan Gelen Bir Yetenek mi?