13 yıllık editörlüğüm, 10 yıllık yazarlığım ve telifle (para ödemeden ) basılmış 3 kitabımla bugüne kadar edindiğim tecrübelerim doğrultusunda sizlere yol göstermek, yardımcı olmak istiyorum.

Kitap yayınlatmak istenirken çok hatalar yapılıyor, çok insan üzülüyor.  Bir umut, bir heyecan ile yazıp, emek verdiğiniz ve yayıncılara gönderdiğiniz dosyalarınızın peşinden sürüklenen hayallerinizi suda bulup, morallerinizi bozuyorsunuz. Ümitleriniz, hayalleriniz suya düşmesin. 7 yayıncı, 9-10 telif anlaşması görüşmesinden sonra size seneler içinde yaşadığım, gördüğüm, şahit olduğum her şeyi anlatayım. Hepsi benim başıma gelmedi ama editörlüğüm vesilesiyle irtibatta olduğum yazar-şair arkadaşlardan bilgilenebildim. Bu doğrultuda edindiğim tecrübelerimi yazayım size.

Sevgili kalem dostlarım; bin bir umut ve hayalle yazdığınız ya da yazmak istediğiniz şiir ve kitap düşleriniz var, öyle değil mi? Dosyalarınız hazır ya da yazım aşamasında. Veya henüz yeni yazmaya başlayacaksınız. Aklınızda kendinizce farklı, güzel, dikkat çekici bulduğunuz fikirleriniz var. Aklınızda, hayallerinizde yaşattıklarınızı daha çok insanla paylaşmayı ve onların da beğenilerini alabilmeyi istiyorsunuz. Söylemek ve saklamak istediğiniz hayallerinizi, ardınızdan çocuklarınıza, torunlarınıza ve başka insanlara da iletmek istiyorsunuz. Bunun en güzel yolunun da kitap çıkarmaktan geçtiğini düşünüyorsunuz. Ne iyi yapıyorsunuz.

Yazdığınız kitabı sorup, değerlendiremeyeceğim için direkt olarak kitap yayınlatmak konusuna geçiyorum. Ama siz bu arada yazdığım ve yazacağım ‘Kitap yazmak ve yayınlatmak’ konusundaki her yazımı okuyun ve takip edin.

Kitap çıkarmalı mısınız?

Eğer yayınevi olarak görüştüğünüz insanlar para istiyorsa bunu iyi düşünün. Eğer daha önce yayınlanmış kitabınız yoksa ve bu bir ilk olacaksa aldanmayın! Yayıncınız size güvense de kitabınızın okuyucu bulup- bulmayacağından kesin emin olamaz. Sonuçta siz de ilk kez kitap çıkaran ve kitabı tutunamama ihtimali olabilen bir yazar adayısınız. Çok güzel konuda, kusursuz bir anlatımla da eser hazırlamış olsanız, yine de bu zamanda kitabın satış ihtimali yayınevlerini düşündüren bir konudur. Sonuçta onlar da masraf edip, üzerinde çalışacakları, dağıtım yaptıracakları ve editörü, grafikeri ve tüm çalışanları ile emek vereceği kitabın satılmasını ve size de kendilerine de para olarak dönmesini bekleyecektir. İlk kitap, ilk baskı her zaman için risklidir. Bazı yayıncılar ilk baskısında para aldıkları kitabın sattığını görünce, sonraki baskılarında para almayabiliyor ya da rakamı size geri dönecek kadar az tutabiliyor. Şartları iyi düşünün, iyi değerlendirin! Bazen ilk kitabın, ilk baskısını para ödeyerek yayınlatmak size güzel sonuçlarla geri dönüş sağlayabilir.

Siz hiç evinize badana yaptırırken ya da aracınızı tamire götürdüğünüzde iş başlamadan paranın tamamını ödeyip, sonrasında ustaların çalışıp, işlerini en güzel şekilde yapmalarını bekler misiniz? Paranın bir kısmını işin bitiminde ödersiniz değil mi? Kitap işinde, çalışmanın sonu ‘kitapların basılmış olması’ değildir. Bir kitap dağıtılıyor ve tanıtımı yapılıyorsa yayınevi yapması gereken işi tamamlamıştır. Kitabınızı raflarda görmeden paranın tamamını ASLA ÖDEMEYİN!

Çoğu yayınevi (matbaa demek daha doğru olur bence) kitabı bastıktan sonra sizden minimum 2.500 TL’den başlayıp, 10.000 TL’ye kadar uzanabilecek (bin adet için geçerli) bir bedel ister. Kitabı bastığında da “Al hakkın olan 10 ( ila 30 adet) arasındaki kitabını, hadi şimdi tanıt ve sat. Bana da paranın hepsini öde.” der. Tabi bunu dile getirmez ama demek istediği ve beklentisi budur. O sadece kitabı basar. Grafikerine 300- 1000 TL arası bir rakam öder ve size daha fazlasını ödediğini söyler. Kitabınız çıktığında çok azı ciddi anlamda dağıtım ve tanıtım yapar.

Kitabınız çıktı ve belki raflarda da gördünüz. İş o kısma kadar gelebildi diyelim. Peki, bu işten sizin kazancınız ne olacak? Bazı yayıncılar kitap sattıkça ve yeniden baskı yaptıkça size belli yüzdelerde ödeme yapıyor ve siz kitabın basımı için verdiğiniz parayı geri alabiliyorsunuz. Kitabınız binlerce satmaya başladığında da kazanç sağlamaya başlayabiliyorsunuz. Şartları iyi değerlendirmek lazım.

Para verip de kitap çıkarmalı mı?

Bence evet. Bu zamanda okuma- yazma bildiği için kitap yazdığını ya da yazmak istediğini söyleyen o kadar çok insan var ki… Çoğu kitap okumayı da sevmeyen ve kitaba para harcamayan kişiler. İnternette yazı ya da gazetede spor- magazin haberi okumanın kendilerini iyi bir okur yaptığını düşünenler de kitap yazıyor.

Her geçen gün yayınevlerine o kadar çok kitap dosyası geliyor ki; her birini okutmak, değerlendirmek ve basılıp- basılmayacağına karar vermek gerçekten çok zaman alan ve çok da emek isteyen bir iş.  Eğer telif alarak, isim yapmış, büyük yayınevlerinden kitap çıkartmak istiyorsanız ya adınızı mesleğinizle, başarılarınızla duyurmuş, bir parça tanınmış ve geniş çevresi olan bir isme sahip olmalısınız ya da senelerce size yanıt verilmesini bekleyecek sabrınız olmalı. Bazen birkaç sene olumlu- olumsuz yanıt vermeyenler de olabiliyor.  Benim telifle yayınlanmış 3 kitabım olmasına rağmen, henüz o çok satan kitapları basan yayınevleri bana yanıt vermiyorlar. Bekletiyorlar. Ayrıca o büyük yayınevleri ile çalışmanın da sakıncaları olabilir. Sizden belirli zaman içinde belirli sayıda yeni kitaplar hazırlamanız şartını koşabilirler.  Mesela çok tutunan, iyi satan bir yazar olursanız sizinle yapacakları anlaşmanın sürecini oluşturacak sene sayısı kadar, her sene basılabilecek gibi bir kitap hazırlamanız beklenebilir. Bunu yapabilecek misiniz?

Kısacası, ilk kitabınızı çıkaracaksanız ve ünlenmiş biri de değilseniz para karşılığı kitap basabilecek yayınevlerini değerlendirin. Ama yayınevi olmasına da özen gösterin. Dediğim gibi, bazıları sadece matbaa!

Size küçük bir tiyo: Kitabınızı basmasını istediğiniz yayınevinin başka kitaplarının kitapçıların raflarında olup- olmadığını araştırın. Diğer yazarlarının kitaplarını göndermişler mi kitapçılara? Yoksa… Başka yazarları ve onların kitapları yoksa sakın kitap oradan kitap çıkartmayın!

İyi olan bir yayınevini de kötülemek istemem. Bazıları gerçekten de sektörde basım- yayın işi yaptıkları için yayınevi de kuruyorlar. Eğer yayınevi olarak henüz çok yenilerse, yayıncılık alanında daha önce çalışmaları, deneyimleri olmuş mu bunu araştırın. Dağıtım yaptırabilmek çok önemli. Kitabın basılmış olmasından da önemli bir konu bu. Dağıtım ağları iyi midir? Daha önce dergi, kitap, tanıtım rehberleri basıp, dağıtabilmişler mi? Geçmişleri de bu meslekten mi geliyor, deneyimlileri nedir diye bir araştırın. Deneyimli olduklarına inanırsanız görüşün.

Çalışacağınız insanları tanıyın. Ben şimdiye kadar çok az kitaplarımı basan hiçbir yayınevinde editörümle tanışmadım. Belki de hiç olmadı. Grafiker olarak da birini tanıdım ama o da işi bıraktı. Yani kimlerle çalışacağınızı bilin. Editörünüz, grafikeriniz kim olacakmış öğrenin. Öyle birileri var mı yoksa göstermelik olarak ‘var’ denilerek mi sizden editör, grafiker ücretleri de alınıyor, öğrenin.

Mümkünse ve yapabiliyorsanız ya senaryo yazın. Ya tiyatroya ya da dizi olabilecek skeçlere konular yazın. Şiirlerinizi internette blog siteler ve sayfalar, gruplar oluşturarak paylaşın. Takipçileriniz olsun. Yazmayı başka alanlarda da deneyin. Okur ve takipçi edinin.

Çok okuyun, çok yazın, çok öğrenin, çok dinleyin, çok bilgilenin ve çok kişiden iyi olmak için kendinize değer katmak için savaşın. Diğerlerinden iyi ve farklı olduğunuza inandığınızda, kendi dosyanızı kendinize birkaç kere okuyup, kontrol ettiğinizde yayınevlerinin editörlerine iletin. Bazen sizin çok iyi olduğuna inandığınız çalışmanız, yayıncılar tarafından aynı değerde görülmeyebilir.  Bilginize, anlatımınıza ve yazdıklarınıza güvenebilecek gibi olun. İyi çalışın.

Yazmak, anı biriktirmek, hayalleri paylaşmak güzeldir. Bunları kitap halinde saklamak ve başkaları ile paylaşmak da güzel bir duygudur. Ama bu konuda hüsrana uğramak kötüdür. İkinci, üçüncü, beşinci, onuncu kitaplarınızın da olabileceğine ve onları da yazmaktan sıkılmayacağınıza inanıyorsanız… Ne ala! Hadi hemen bir yazın ve bir yayınevine gönderin. Yine de hiç bilmediğiniz ve tavsiye edilmeyen adreslere gitmeyin.

Daha önceden olayı deneyimlemiş birinin tavsiyesi, kitap raflarındaki yazar ve eser sayılarının çokluğu ve çalışacağınız insanları görerek, yüz yüze konuşabilme ihtimalinizin olduğu yayınevleriyle görüşün. Mümkünse şehrinizden olsun. Telif konusu başlı başına bir konu olduğu için onu burada yazmıyorum. Beni okumaya devam edin.

Çalışmalarınız sizi okurlara, başarılara götürsün. Hayalleriniz de sizi umutsuzluğa değil, başarıya taşısın.